Sen to nic innego jak pewien stan świadomości, w którym informacje z zewnątrz nie docierają do naszego umysłu, za to pojawiają się w nim wewnętrzne projekcje, przybierające postać serii obrazów, dźwięków, wrażeń, czy emocji. Są to marzenia senne, które najczęściej posiadają zawiły, niezrozumiały i wieloznaczny charakter, którego nie sposób w logiczny sposób wytłumaczyć. Ludzie doświadczają marzeń sennych niemal każdej nocy, ale nie wszyscy je zapamiętują. Przeważnie to, co dzieje się w śnie stanowi swego rodzaju odzwierciedlenie życia jawnego, zwłaszcza w odniesieniu do jego trudnych aspektów, stanowiąc tym samym próbę przepracowania problemów oraz uporania się z nimi.
Prekursorem terapii bazującej na analizie ludzkich snów był Zygmunt Freud, twórca psychoanalizy, czyli nurtu, w którym marzenia senne są odczytywane jako znaki, swego rodzaju listy, które człowiek wysyła sam do siebie. Analiza snów polega więc na interpretacji wewnętrznego świata i docieraniu w ten sposób do ukrytych motywów, utajonych uczuć, emocji, czy przekonań, które istotnie wpływają na rzeczywiste życie człowieka, choć on sam najczęściej w ogóle nie zdaje sobie z tego sprawy. Terapia oparta na pracy z marzeniami sennymi zakłada, że sny posiadają określony porządek, zaś ich znaczenie nie jest przypadkowe.
Podczas sesji terapeuta zachęca pacjenta, aby uważnie przysłuchiwał się swemu wewnętrznemu głosowi i podążał za sennymi fantazjami. W procesie interpretacji snów ogromne znaczenie mają skojarzenia pacjenta, jego pierwsze myśli i odczucia związane z daną wizualizacją senną. Tak naprawdę tylko on sam (pacjent) jest w stanie w pełni odkryć prawdziwe znaczenie swoich snów. Terapeuta przez cały czas zachowuje czujność, ale jednocześnie nie podejmuje prób samodzielnej interpretacji marzeń sennych pacjenta. Jego rola ogranicza się raczej do bycia cichym przewodnikiem na drodze do poznania istoty marzeń sennych swojego klienta.
Analiza snów jest wykorzystywana nie tylko w nurcie psychoanalitycznym, ale także w innych technikach psychoterapeutycznych, na przykład w Gestalt.
