Doświadczanie lęku jest podstawową cechą osobowości unikającej. Cierpienie pojawia się w związku z trudnościami w nawiązywaniu relacji. Co istotne, osoba dotknięta tym zaburzeniem osobowości pragnie być blisko innych. Dochodzi do tego niskie poczucie własnej wartości i lęk przed byciem odrzuconym. Jak więc czuje się osoba z osobowością unikającą? Samotna, spragniona bliskości, miłości i ciepła. A jednocześnie przepełniona obawą przed upokorzeniem, porażką i brakiem akceptacji.
Przeżywanie lęku
Obawiasz się krytyki lub odrzucenia? Czasami się wstydzisz bądź masz poczucie, że Twoje zachowanie jest nieadekwatne do sytuacji? Nie ma w tym nic złego. Bez problemów możemy wskazać wśród naszych znajomych osoby bardziej ostrożne i wrażliwe w kontaktach, które potrzebują nieco czasu, aby się otworzyć. Problem zaczyna się wówczas, gdy cały świat – całe codzienne funkcjonowanie – jest zorganizowane wokół lęku. Pragnienie bliskości i jednoczesny lęk przed odrzuceniem to odwieczny konflikt towarzyszący osobom z osobowością unikającą.
Jak funkcjonuje osoba z osobowością unikającą?
Typową cechą jest nadmierne wyczulenie na krytykę. W efekcie zachowania innych są bardzo często nadinterpretowane. Osoba z osobowością unikającą dopatruje się ze strony innych nieustannego wyśmiewania, wyszydzania, obrażania. Towarzyszy jej nieustanny lęk przed oceną, co istotnie ogranicza funkcjonowanie we wszystkich dziedzinach życia. Co może w związku z tym zrobić taka osoba? Może zdecydować się na porzucenie pracy. Może odmawiać przyjęcia awansu dlatego, że bezpieczniej czuje się na stanowisku niewymagającym, na którym nie będzie musiała mierzyć się z nowymi wyzwaniami. Wycofywanie się jest typowe również dla relacji intymnych. Obawiając się rozczarowania ze strony innych, wyśmiania czy wyszydzenia, osoba taka nie okazuje uczuć, nie mówi co myśli, co sprawia jej przyjemność, czego chciałaby spróbować. Wyraźnie zahamowana zostaje spontaniczność, a związek się nie rozwija.
Krytyka? Nigdy w życiu!
Osoba z osobowością unikającą nie radzi sobie z krytyką ze strony innych. Nadmierna wrażliwość sprawia, że nie przyjmuje żadnych uwag, a wszelkie rady – nawet te najlepsze – odbiera jako personalne zarzuty. W efekcie wyciąganie przez nią konstruktywnych wniosków, powstałych w oparciu o opinię otoczenia, jest bardzo trudne.
Osobowość zależna – tak jak każde inne zaburzenie osobowości – istotnie rzutuje na codzienne funkcjonowanie w społeczeństwie. Wyraźnie widać to w każdej sferze życia: społecznej, zawodowej, również intymnej. Czy można się z tym uporać? Pomocna okazuje się być psychoterapia, która pomaga wypracować efektywne sposoby radzenia sobie z wymienionymi trudnościami.
